Adam Snarski

Rozwód jest sposobem na rozwiązanie istniejącego związku małżeńskiego przez sąd na żądanie jednego lub obojga małżonków. W przypadku rozwodów z elementem międzynarodowym, czyli w przypadku, gdy jeden z małżonków jest obywatelem/ką, innego państwa niż Polska, warto zwrócić uwagę, czy zawarte małżeństwo jest ważne. Zdarza się bowiem tak, że małżeństwo, od samego początku jest nieważne. Przesłankami w tym zakresie może być m.in. to, że jeden z małżonków w swoim Państwie zawarł uprzednio związek małżeński.

Jakie prawo? To pytanie pojawia się najczęściej, więc od tego zacznijmy. Co do zasady, za literą artykułu 54 ustawy prawo prywatne międzynarodowe, prawem właściwym przy rozwodzie, jest wspólne prawo ojczyste małżonków z chwili, w której żądają rozwodu. Co to znaczy? Pan Jean i Janina chcą się rozwieść. Pan Jean jest belgiem, Pani Janina polką. Przebywają na terenie Belgii. Prawem właściwym będzie prawo belgijskie, ponieważ w chwili wniesienia pozwu, oboje małżonkowie mieszkają, są związani z Belgią.

Może zdarzyć się jednak tak, że pozew rozwodowy będzie wniesiony do sądu, w momencie gdy, Pan Jean przebywa w Belgii, a Pani Janina, załóżmy, że wyjechała do Polski, gdzie mieszka od roku. Zatem nie mamy w tym przypadku, wspólnego prawa ojczystego. Co zrobić? W takim przypadku, gdy obywatelka Polski złoży pozew rozwodowy przed sąd polski, sąd taką sprawę rozpozna, ale nie wykluczone, że na podstawie prawa belgijskiego. Zatem do rozpoznania sprawy rozwodowej będą musiały zaistnieć przesłanki rozwodowe według prawa belgijskiego. W takiej sytuacji, lecz gdy to Pan Jean, złoży pozew rozwodowy w Belgii, prawem właściwym będzie prawo belgijskie, ponieważ wspólnym miejscem zamieszkania obojga małżonków była Belgia i jeden z tych małżonków w dalszym ciągu zamieszkuje teren Belgii. Przesłanką rozwodową w Belgii z orzeczeniem tzw. przyczyny jest m.in. przemoc w rodzinie, gwałt czy zdrada. Przesłankami mogą być także poważne uchybienia w zachowaniu, ciężka zniewaga. Przesłanką do rozwodu jest również faktyczna separacja. Drugim rodzajem rozwodu jest rozwód za obopólną zgodą. Polega on na trwałym wyrażeniu woli zakończenia małżeństwa przez obydwoje małżonków. Jednakże, każde z małżonków musi mieć ukończone 20 lat, a obopólna zgoda jest dopuszczalna tylko dla małżeństw, które zostały zawarte co najmniej na dwa lata przed złożeniem pozwu. Regulacje rozwodowe znajdują się w belgijskim kodeksie cywilnym.

Majątek rozwodzących się małżonków. Przy stanie faktycznym, kiedy żaden z małżonków nie jest obarczony winą za rozwód, czyli rozwiązanie małżeństw opiera się na obopólnej zgodzie, sprawy związane z podziałem majątku regulowane są stosunkowo wcześniej niż orzeczenie rozwodu. W przeciwnym wypadku, kiedy jeden z małżonków ponosi winę za rozpad małżeństwa, pozbawiony jest prawa do umownych postanowień (w zakresie majątku), zawartych w intercyzie małżeńskiej lub podczas trwania małżeństwa.

Władza rodzicielska może być oddana jednemu małżonkowi – za zgodą stron i zgoda ta musi zostać potwierdzona przez sąd. Władza rodzicielska jednemu małżonkowi może być przydzielona poprzez wyrok, jaki wyda przewodniczący sądu orzekającego. Drugi sposób na sprawowanie władzy rodzicielskiej to sprawowanie jej przez obojga rodziców.

Przy omawianym zagadnieniu wartym uwagi jest Rozporządzenie 1259/2010 w sprawie współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej. Równie istotnym rozporządzeniem w omawianej problematyce rozwodu z elementem międzynarodowym jest Rozporządzenie Rady nr 2201/2003 o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej.